Dövlət dəstəyi ilə Kənd təsərrufatı texnikalarının lizinqlə satışı

Quduzluq

Quduzluq
Quduzluq
Quduzluq--ağır ensefalitin inkişafı ilə xarakterizə olunan zoonoz virus neyroinfeksiyası. Vaxtında müalicə olunmazsa insan üçün ölümcül təhlükəlidir.
Klinikası
İnkubasiya dövrü 12 gündən 90 günə qədər, nadir hallarda isə bir ilə qədər və daha çox davam edəir. Bu inkubasiya müddətinin dəyişkənliyi müxtəlif amillərdən, dişlənən şəxsin yaşından (uşaqlarda inkubasiya dövrü qısa olur), virusun reaktivliyindən, mərkəzi sinir sistemini zəiflədən şəraitin olmasından, dişlənmiş nahiyyənin mövqeyindən (baş boyun nahiyyələrindən dişləmələrdə inkubasiya dövrü qısa olur.), yaranın ölçü və dərinliyindən, orqanizmə düşən virusun miqdarından asılıdır.
Xəstəliyin gedişini 3 dövrə bölürlər:
xəbərdarlıq dövrü;
oyanma dövrü;
iflic dövrü.
2-3 gün davam edən xəbərdarlıq dövründə ümumi kefsizlik və başağrılarla yanaşı, dispeptik təzahürlər müşahidə edilir, temperatur subfebril olur. Dişlənmiş yara iltihablaşaraq, şişir, qızarır və sızıldayan ağrılar meydana çıxır. Psixikanın ilk pozğunluq əlamətləri: qorxu, dəhşət, həyəcan özünü biruzə verir. Xəstə qidadan imtina edir, yuxusu pozulur. Sonradan bu əlamətlərə udmanın çətinləşməsi, "döş sıxıntısı" kimi hallar da əlavə olunur.
Oyanma dövründə reflektor oyanmanın yüksəlməsi və xəstəlik tutmalarının inkişafı ilı xarakterizə olunur. Quduzluq üçün hidrofobiya - "sudan qorxma" tutmaları patoqnomonikdir. Xəstədə su içərkən, daha sonra suyu görərkən, onun şırıltısını belə eşitdikdə, hədda adı belə çəkildikdə tutmalar baş verir. Paroksizmlərə havanın hərəkəti (aerofobiya), parlaq işıq (fotofobiya) və ya gurultu (akustikafobiya) səbəb ola bilər. Tutma həyacan, qorxu və narahatlıq ilə başlayır, sonradan ona hərəki oyanma qoşulur. Bu zaman bədən qəflətən diksinir, udlaq və qırtlaq əzələlərində ağrılı spazmalar baş verir, nəfəsalma çətinləşir. Bu zaman xəstənin görünüşü çox xarakterik olur: o, qışqıraraq başını və bədənini geriyə əyir, titrəyən əllərini irəliyə atır, su olan qabı itələyir. xəstənin boynu dartılır, əziyyətli qıcolmalar üzü pozur, o, göyərir və dəhşət ifadə edir. exzoftalm baş verir köz bəbəkləri genəlir, nəzərlər bir nöqtəyə yönəlir. İnspirator tənginəfəslik əmələ gəlir, bu zaman xəstə fışıltılı nəfəs alır, yardım istəyir, bəzən qusma halları da müşahidə olunur. Tutmaların qızğın çağında tənəffüsün və ürək fəaliyyətinin dayanması belə mümkündür. Xəstələr aqressiv olurlar, özlərini və ətrafdakıları cırmaqlayır, dişləyirlar, tüpürürlərlar, ümidsiz qəzəblə vurnuxur, geyimlərini cırırlar. Xəstələrin bu cür rəftarlarına uyğun olaraq xəstəliyi "quduzluq" adlandırmışlar. Oyanma dövrünün qızğın çağında görmə və eşitmə hallüsinasiyaları da inkişaf edir. 1-2 gün sonra dəhşətli ağız suyu axmağa başlayır (sialoreya). Onlar ağız suyunu da uda bilmirlər. Orqanizmin susuzlaşması, maddələr mübadiləsinin pozulması nəticəsində bədən kütləsi həddsiz azalmış olur. Həyəcanlanma 2-3 gün, nadir hallarda 6 günə qədər davam edir. Əgər tutmalar nəticəsində ürək və tənəffüsün dayanmasından ölüm baş verməzsə xəstəlik üçüncü dövrə keçir.
İflic dövrü psixi sakitləşmə ilə xarakterizə olunur. Qorxu, həyəcanlı-qüssəli əhval-ruhiyyə aradan qalxır. Hidrofobiya, psixi oyanma tutmaları kəsilir, içmək, qida qəbul etmək imkanı sağalma ümidini artırır. Lakin bununla yanaşı süstlük, apatiya, salivasiya artır, ətrafların və kəllə sinirlərinin lokallaşmasına görə müxtəlif lokalizasiyalı ifliclər, bulbar pozğunluqlar, çanaq orqanlarının funksiya pozğunluqları meydana çıxır, bədən temperaturu 42 °C-dək yüksəlir. Artan taxikardiya və hipotoniya xarakterikdir. Bu dövr 18-20 saat davam edir, beləliklə xəstə adətən ürək və tənəffüs mərkəzinin iflicindən ölür. Xəstəliyin ümumi davamı 3-7 gün, nadir hallarda 2 həftə və daha çox çəkir.
Diaqnoz
Xəstəliyin gedişinin klassik varantında quduzluğun diaqnozu çətinlik törətmir. lakin atipik və silinmiş klinik formalarda, xüsusən xəstəliyin erkən dövründə quduzluğu başqa xəstəliklərdən diferensasiya etmək lazımdır. Quduzluğun diaqnostikasında anamnez mühüm rol oynayır (quduzlu heyvanla kontakt, dişlənilmə halı). Fiziki müayinə zamanı tənəffüs ritminin dəyişməsinə, psixi pozğunluqlara (qüssəli, məyus əhvalruhiyyə), fikir verilməlidir. Oxşar klinik təsvirlərə tetanusda (lat. tetanus hydrophobica), deliriyada (lat. delirium tremens), atropin və srixninlə zəhərlənmələrdə, isteriyada rast gəlinir. Quduzluğun bulbar formasındakı əlamətlərə botulizmdə, letargin ensefalitdə, poliomielitdə də rast gəlinir. Xəstə sağ ikən onun laborator diaqnostikası çətin olur. Quduzluğun dəqiq diaqnostikası xəstəlikdən ölmüş insanın və heyvanın beyninin histoloji tədqiqi zamanı hippokampiya və beyincik nahiyyəsində Babeş-Neqri cisimciklərinin tapılması ilə təyin olunur. Bu törəmələr xəstəliyin 80-85%-də tapıla bilər. Quduzluğun spesifik və tezləşmiş diaqnostik metodu flüoressensiyaedici anticisimlər metodu və flüoressensiyaedici anticisimlərin qeyri-düzgün metodudur. birinci metod ölmüş heyvan və insanların ağız suyu vəzilərində, beyin toxumasında virusun induksiyası üçün yararlıdır. İkinci metod isə virusa qarşı zərdab anticisimlərini tapmaq üçündür.
Müalicə
Quduzluğun spesifik müalicəsi işənib hazırlanmışdır. Xəstənin iztirabarını azaltmağa yönəldilmiş simptomatik müalicə aparılırş Quduzluğa tutulmuş xəstənin sakitliyə və xarici mühit qıcıqlarından : səs-küydənç parlaq işıqdan, havanın kəskin hərəkətindən qorunmağa müəyyən ehtizacı vardır. Onu sakit, bir qədər qaranlıqlaşdırılmış isti palatada yerləşdirirlər. Palatada fərdi post təyin edilir. Mərkəzi sinir sisteminin ifrat qıcıqlanmasının qarşısını almaq üçün yuxugətirici, qıcolma əleyhinə və ağrıkəsən dərmanlardan istifadə olunur. Tez başverən hipovolemiyaya - bədənin susuzlaşmasına qarşı intensiv infuzion terapiyadan istifadə edilir. Bura su-duz-elektrolit balansı təmin etməklə yanaşı, parenteral qidalanma məhlulları daxildirlər. İfliz dövründə tənəffüs və ürək-damar sistemini stimullaşdırıcı vasitələr təyin edilir. Xüsusilə tənəffüs pozğunluğu zamanı xəstə intubasiya olunaraq süni tənəffüs rejiminə keçirilir.